ประเพณีลอยกระทง เป็นประเพณีที่มีการทำกันมานาน ทุกคนจะมีการเตรียมตัดใบตองมาทำกระทงกัน เพื่อนำไปลอยในแม่น้ำ ซึ่งแต่ล่ะคนมีความเชื่อแตกต่างกันไป ส่วนใหญ่จะเชื่อว่าการลอยกระทงเป็นการขอขมาแม่น้ำคงที่เราได้นำน้ำมาใช้กัน หรือเป็นการสะเคราะห์โดยการลอยเอาสิ่งที่ไม่ดีออกไป ถือว่าเป็นเทศกาลที่คนหนุ่มสาวนิยมพากันไปลอยกระทง
มีความเชื่อว่าถ้าลอยด้วยกันแล้วจะเป็นเนื้อคู่กัน แล้วแต่ความเชื่อจะไม่เหมือนกัน ประเพณีลอยกระทงนั้นจะจัดขึ้นในช่วงเวลากลางคืน เพราะจะได้เห็นความสวยงามของกระทงเวลาจุดไฟแล้วลอยในแม่น้ำ บางสถานที่มีการจัดการละเล่นต่างๆมากมาย ทำให้งานลอยกระทงนั้นมีความสนุกสนานกัน ซึ่งการจัดประเพณีลอยกระทงถือว่าเป็นประเพณีสำคัญต่อชมชุม ทำให้คนในชุมชนได้ออกมาช่วยกันทำกระทง ช่วยกันทำความสะอาดแม่น้ำลำคลองของแต่ละหมู่บ้าน
กิจกรรมที่นิยมทำในช่วงวันลอยกระทง
- การจัดกิจกรรมประกวดกระทง โดยให้แต่ละหมู่บ้านทำกระทงมาประกวดกัน ส่วนใหญ่จะนิยมทำกระทงใหญ่ๆมีความสวยงาม และยังมีการส่งประกวดนางนพมาศของแต่ล่ะหมู่บ้าน การทำกระทงรณรงค์ให้นำวัสดุจากธรรมชาตินำประดิฐ์เพื่อให้ย่อยสลายง่าย ไม่ส่งผลเสียต่อแม่น้ำคงคา
- จัดกิจกรรมทำความสะอาดตามแม่น้ำลำคลอง ถือว่าเป็นกิจกรรมที่ดีที่ทุกคนได้ทำความดีต่อสังคม เป็นกิจกรรมที่ทำหลงจากลอยกระทงกันแล้ว ช่วยกันเก็บขยะที่สกปรกออกจากแม่น้ำ แสดงให้เห็นความสำคัญของแม่น้ำควรช่วยกันดูแลรักษาความสะอาดของแม่น้ำ
- มีการจัดกิจกรรมประกวดขบวนแห่กระทง โดยการนำกระทงที่แต่ละชุมชนทำแล้วนำมาจัดประกวดกัน โดยในขบวนจะมีนางนพมาศเข้าประกวดด้วย แต่ล่ะขบวนจะมีการจัดที่สวยงาม
ในสมัยนี้เมื่อถึงเทศกาลลอยกระทงคนจะไม่ค่อยนิยมเข้าวัดทำบุญกันเหมือนสมัยก่อน แตกต่างสมัยก่อนในช่วงเช้าพ่อแม่จะพาลูกหลานไปทำบุญที่วัดหลังจากกลับมาก็พากันเตรียมอุปกรณ์ทำกระทง โดยกระทงที่ ในสมัยนี้เมื่อถึงเทศกาลลอยกระทงคนจะไม่ค่อยนิยมเข้าวัดทำบุญปัจจุบันนี้มีการทำกระทงหลากหลาย เช่นการนำขนมปังมาทำกระทง หรือกระทงกระดาษที่เห็นกันทั่วไป สถานที่จัดงานทั่วไปมักจะมีมหรสพมากมาย
โดยเฉพาะร้านขายของ เล่นเกมส์เยอะแยะ ทำให้เทศกาลลอยกระทงเป็นประเพณีหนึ่งที่นิยมให้ความสนใจกันมากเลยทีเดียว ดัรักษาประเพณีของไทยไว้ให้ลูกหลานได้เห็นกันต่อไป จะเห็นว่าสมัยนี้งนั้นเราควรช่วยกันประเพณีลอยกระทงเป็นวัฒนธรรมที่ต่างชาติเริ่มให้ความสนใจ บางประเทศมีการจัดงานเหมือนกับประเทศเรา ทุกคนควรช่วยกันอนุรักษ์ไว้